Μονή Προυσού Καρπενήσι

Σε απόσταση 31 χιλιόμετρα νότια του Καρπενησίου βρίσκεται η Μονή Προυσού. Είναι χτισμένη σε μία βραχώδη και απόκρημνη πλαγιά μεταξύ των βουνών Χελιδόνα, Καλιακούδα και της οροσειράς του Τυμφρηστού. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, της οποία η μνήμη τιμάται στις 23 Αυγούστου. Το όνομα της μονής οφείλεται στη θαυματουργή εικόνα της "Παναγίας Προυσιώτισσα", η οποία κατάγεται από την Προύσα της Μ. Ασίας και εικάζεται ότι αποτελεί έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.

Σύμφωνα με την παράδοση, η μονή ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα, την εποχή που ήταν αυτοκράτορας ο Θεόφιλος ο οποίος ήταν εικονομάχος. Υπό το φόβο ότι θα καταστραφεί η εικόνα, φυγαδεύτηκε στη Στερεά Ελλάδα. Ο νέος που τη μετέφερε μαζί με τον υπηρέτη του, αποφάσισαν να ιδρύσουν μοναστήρι στο σημείο αυτό, καθώς διαπίστωσαν ότι ήταν αδύνατο να μετακινήσουν την εικόνα από εκεί. Οι ίδιοι έγιναν μοναχοί με τα ονόματα Διονύσιος και Τιμόθεος.

Παρ’ όλο το δύσβατο της περιοχής, η μονή παρέμεινε ενεργή όλα τα χρόνια που ακολούθησαν. Το 1587 μία πυρκαγιά προκάλεσε τεράστιες ζημιές και το 1748 η μονή έγινε Σταυροπηγιακή, δηλαδή υπάγεται άμεσα στον Οικουμενικό Πατριάρχη. Το 1821 αποτέλεσε καταφύγιο για πολλούς αγωνιστές, όπως ο Λάμπρος Κατσαντώνης, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Μάρκος Μπότσαρης κ.α.

Στα χρόνια που ακολούθησαν την απελευθέρωση, η μονή παρήκμασε οικονομικά. Στις 16 Αυγούστου του 1944 οι Γερμανοί έκαψαν μεγάλο μέρος της μονής όπου και καταστράφηκαν πολλά κειμήλια, σκεύη, χειρόγραφα και βιβλία, αλλά σώθηκε η εικόνα της Παναγίας, η οποία είχε τοποθετηθεί σε κρύπτη.

Μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, ξεκίνησε η ανοικοδόμηση της και στα χρόνια που ακολούθησαν αναστηλώθηκε εντελώς. Στη μονή λειτουργεί το "Ιστορικό της μουσείο" με αξιόλογα εκθέματα, όπως εικόνες από τον 15ο αιώνα, ιερά σκεύη, λειψανοθήκες, δισκοπότηρα, χειρόγραφοι κώδικες, τα άρματα του Καραΐσκάκη κ. α.