Ιερά Μονή Εσφιγμένου Άγιο Όρος

Η Ιερά Μονή Εσφιγμένου βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της Αθωνικής Χερσονήσου. Κατατάσσεται στη 18η θέση της ιεραρχίας των αγιορείτικων μονών. Το μοναστήρι είναι χτισμένο ακριβώς δίπλα τη θάλασσα σε ένα μικρό ορμίσκο και  πανηγυρίζει στην Ανάληψη του Κυρίου 40 ημέρες μετά το Πάσχα.

 

Ιερά Μονή Εσφιγμένου, ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια του Αγίου Όρους

Η Μονή Εσφιγμένου θεωρείται ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια του Αγίου Όρους, καθώς διάφορες ιστορικές αναφορές τοποθετούν την ίδρυσή της στα τέλη του 10ου αιώνα. Ενώ στο Β΄ Τυπικό του Άθω που συντάχθηκε το 1046, καταγράφεται ως η πέμπτη μεταξύ των τότε μονών της Αθωνικής Χερσονήσου. Επίσης, πιστοποιείται ότι εντός του 14ου αιώνα λειτούργησε υπό την ηγουμενία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και ότι εδώ εγκαταβίωσε για κάποιο διάστημα ο μετέπειτα Πατριάρχης Αθανάσιος Α'.

 

Η προέλευση του ονόματος της Μονής Εσφιγμένου

Οι θεωρίες για την προέλευση του ονόματός "Εσφιγμένου" είναι κάπως συγκεχυμένες. Σύμφωνα με την επικρατέστερη, το όνομα προκύπτει από τη γεωγραφική θέση της Μονής, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στους τρεις λόφους, της Ζωοδόχου Πηγής, Σαμάρειας και Γριμποβίτσας από τους οποίους κατά κάποιο τρόπο μοιάζει σαν να περισφίγγεται.

 

Η ιστορία της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου μέσα στους αιώνες

Καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας, η Μονή Εσφιγμένου δέχτηκε πλήθος πειρατικών επιδρομών. Οι Αγαρηνοί, όπως αποκαλούνταν οι Άραβες από τους βυζαντινούς, ήταν κυρίως αυτοί που με τις επιθέσεις και καταστροφές εμπόδιζαν για πολλά χρόνια την πρόοδο του μοναστηριού.

Μια περίοδος ανάπτυξης, από την οποία σώζονται αρκετά κειμήλια παρατηρείται στη Μονή Εσφιγμένου τον 18ο αιώνα. Η ακμή του μοναστηριού σταμάτησε απότομα, με τη μεγαλύτερη καταστροφή, όταν κατά τη διάρκεια του 1821 το μοναστήρι κατελήφθη από Τούρκους, με την πλειοψηφία της αδελφότητας να εκτελείται ή να εκδιώκεται.

 

Τα κειμήλια και οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες της Μονής Εσφιγμένου

Το παλιότερο οικοδόμημα της Μονής του διασώθηκε μέχρι σήμερα είναι η τράπεζα του μοναστηριού που διατηρεί τοιχογραφίες του 16ου αιώνα, Το καθολικό χρονολογείται από το 1810 και φέρει τοιχογραφίες που φιλοτεχνήθηκαν από αγιογράφους, με καταγωγή από τη Γαλάτιστα Χαλκιδικής, μεταξύ 1811 και 1818.

Η ιστορική βιβλιοθήκη της Εσφιγμένου φιλοξενεί σπάνια εικονογραφημένα χειρόγραφα. Ενώ το σκευοφυλάκιο της μονής που περιλαμβάνει πλήθος κειμηλίων όπως ιερά άμφια, λειτουργικά σκεύη, σταυροί και εγκόλπια. Επίσης, ξεχωρίζει ένα μεγάλο κομμάτι (3,05 Χ 2,80) με κεντητές απεικονίσεις από τη σκηνή του Μεγάλου Ναπολέοντα, που ήταν δώρο του πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ προς την Αγιορείτικη Μονή.

 

Η διαμάχη που ταλαιπωρεί τη Μονή Εσφιγμένου

Σήμερα η μοναστική δύναμη της μονής ανέρχεται σε 90 περίπου μοναχούς, όμως δυστυχώς εδώ και χρόνια η αδελφότητα παραμένει απομονωμένη από την υπόλοιπη μοναστική κοινότητα για δογματικούς λόγους.

Αιτία υπήρξε η συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄ το 1965, κάτι που θεωρήθηκε υποχώρηση έναντι του Βατικανού. Τότε η Μονή Εσφιγμένου όπως και οι περισσότερες μονές του Αγίου Όρους σταμάτησαν να μνημονεύουν τον Πατριάρχη.  Σταδιακά, τα υπόλοιπα μοναστήρια αναθεώρησαν τη στάση επαναφέροντας τη μνημόνευση. Σε αντίθεση με τους μοναχούς της Μονής Εσφιγμένου που επέμειναν στη διακοπή των σχέσεων με το Πατριαρχείο. Ενώ το 1972, αποχώρησαν από το ανώτατο διοικητικό όργανο της Αθωνικής Πολιτείας, την Ιερά Κοινότητα, διακόπτοντας την επικοινωνία με τις υπόλοιπες αγιορείτικες μονές.

Από το 2002 η αδελφότητα που εγκαταβιεί στη Μονή Εσφιγμένου θεωρείται σχισματική από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Μάλιστα το 2005 η Ιερά Κοινότητα εξέλεξε νέα αδελφότητα με σκοπό την εκ νέου επάνδρωση του μοναστηριού, η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει επιτευχθεί.